38 kishining hayotiga zomin bo‘lgan Azerbaijan Airlines samolyoti halokatidan so‘ng Rossiya OAVlari bortdagi kislorod baloni portlashi yoki qushlar galasi haqidagi versiyalarni tarqatdi.

Bu Bokuda ko‘pchilikni, jumladan, Ozarbayjon prezidentini ham g‘azablantirdi. Halokatdan keyin to‘rtinchi kuni Rossiya prezidenti Vladimir Putin uzr so‘radi, biroq ozarbayjonliklar hamon norozi.

«Afsuski, dastlabki uch kun ichida biz Rossiyadan bema’ni versiyalardan boshqa hech narsa eshitmadik... Buni qushlar galasiga bog‘lash yoki gaz ballonining portlashi deb ta’riflash ahmoqlik va insofsizlikdir», — dedi Ilhom Aliyev. Uning fikricha, samolyot Rossiya havo mudofaasi tomonidan beixtiyor urib tushirilgan.

Siyosiy sharhlovchi Rauf Mirqodirovning fikricha, Putin kechirim so‘rash uchun to‘rt kun kutmaganida, norozilik kamroq bo‘lardi.

«Ushbu voqea Rossiya va Ozarbayjon munosabatlarida jiddiy muammolar mavjudligini ko‘rsatdi», — deydi u.

Halok bo‘lgan uchuvchilar va styuardessalarga Ozarbayjon Milliy Qahramoni unvoni berildi. Tirik qolgan ekipaj a’zolari qahramonlar sifatida kutib olindi.

Ko‘pchilikning fikricha, uchuvchilar halokatga uchrayotgan samolyotni Qozog‘istonga olib kelib, uni dashtga qo‘ndirishga urinib, eng yuqori professionallik va jasorat ko‘rsatgan.

Vladimir Putin sodir bo‘lgan voqea uchun uzr so‘radi, lekin aybni tan olish (garchi u havo hujumidan mudofaa ishi haqida gapirgan bo‘lsa ham) yoki tovon to‘lash haqida gapirmadi. Ozarbayjonda ko‘pchilika bu yoqmadi.

Ozarbayjon Tashqi ishlar vazirligi esa Rossiya fuqarolari uchun yashash ruxsatnomasini ikki baravarga — 90 kunga qisqartirdi va bu mamlakatda ko‘pchilik tomonidan mamnuniyat bilan kutib olindi.

Rossiyalik teleboshlovchilar va targ‘ibotchilarning diqqatni Ukrainaga qaratishga urinishmoqda: go‘yoki ularning droni Ozarbayjon samolyotini ataylab o‘qqa tutgan.

Siyosiy sharhlovchi Rauf Mirqodirov fikricha, ikki prezident o‘rtasidagi suhbatning nashr etilgan qismidan ko‘rinib turibdiki, Putin aybini to‘g‘ridan-to‘g‘ri tan olishdan qochgan.

Ozarbayjon parlamentining xalqaro aloqalar qo‘mitasi a’zosi Rasim Musabekovning fikricha, yakunda Rossiya rahbariyati xatosini tan oldi, bu esa Ozarbayjon va Rossiya o‘rtasidagi munosabatlar yomonlashmasligini anglatadi.

«Ular Rossiya yolg‘on hikoyalar bilan o‘ziga na hurmat va na obro‘ qo‘shmasligini tushunishdi», — dedi u. — «Xatoni tan olish, kechirim so‘rash va aybdorlarni jazolash Rossiyaning obro‘si va mamlakatlarimiz o‘rtasidagi munosabatlar uchun faqat yaxshi bo‘ladi. Putin uzr so‘radi va tergov qo‘mitasi rahbari Bastrikinni tergovga yubordi. O‘ylaymanki, yakunda tergov yakunlanadi va jabrlanuvchilarga tovon to‘lash to‘g‘risida qaror qabul qilinadi».

Musabekovning fikricha, ozarbayjonliklarning Rossiyaga munosabati o‘zgarmaydi, chunki ular rus televideniyesini ko‘rmaydilar va efirlarda yangrayotgan fikrlar doim yolg‘on ekanligini anglash Ozarbayjonda «odatiy holdir».

Pandemiyadan oldin ozarbayjonliklar Shimoliy Kavkazga quruqlik chegarasi orqali sayohat qilishgan, ammo u deyarli besh yildan beri yopiq. Va samolyot yagona tanlovdir.

Ozarbayjon 2020 yilning mart oyidan beri o‘z quruqlikdagi chegaralarini koronavirus pandemiyasi sababli rasmiy ravishda yopishgandi.

Davlat statistika qo‘mitasi ma’lumotlariga ko‘ra, ozarbayjonliklar sayohatga asosan havo yo‘llari orqali chiqishadi. Shunday qilib, AZALning Grozniyga reysi 2022 yilda joriy qilingan va shu vaqt ichida 77 ming yo‘lovchi undan foydalandi.

Halokatga uchragan samolyot bortida 30 nafar Ozarbayjon fuqarosi bo‘lgan. Ularning yarmi Rossiya chegarasiga yaqin Balaken shahridan edi. Ularning aksariyati mehnat muhojirlari yoki ularning qarindoshlari edi.

20 yoshli Ayxan Bayramzoda Grozniyga ishlash maqsadida uchib ketayotgan edi va hayotida birinchi marta samolyotga o‘tirgandi: xayriyatki, u tirik qoldi. Uning xolasi Shaxlo Murodovaning aytishicha, ukasi oilasi bilan Chechenistonda yashaydi. «Chegaralar yopiq bo‘lgani uchun endi ularning oldiga bora olmaymiz», deydi Murodova.

Rossiya Ozarbayjon uchun yo‘lovchi tashish hajmi bo‘yicha Turkiyadan keyin ikkinchi davlat bo‘lib qolmoqda.

Fojiadan ikki kun o‘tib Ozarbayjon hukumati Shimoliy Kavkazga parvozlarni yopdi va quruqlikdagi chegaralar yopiqligicha qoladigan «maxsus karantin rejimi»ni uzaytirdi.

Eslatib o‘tamiz, AZAL samolyoti bortida 67 kishi, jumladan besh nafar ekipaj a’zosi bo‘lgan. Ulardan 38 nafari vafot etgan, 29 nafari tirik qolgan.